از خرید با کیسه پلاستیکی تا دود سرطان زای واحد بازیافت

افزایش تولید پسماندهای پلاستیکی به یکی از معضلات محیط زیستی نه تنها در دنیا بلکه در ایران تبدیل شده است وتهران نیز از این وضعیت مستثنی نیست، به گونه ای که بنا بر اعلام علیرضا مزینانی – مدیر کل محیط زیست استان تهران – روزانه 5000 تا 6000 تن پسماند عادی در پایتخت تولید می شود که یکی از مهم ترین بخش های آن پلاستیک است. همزمان با هفته زمین پاک (3 تا 9 اردیبهشت) اداره کل محیط زیست استان تهران در یک تور مطبوعاتی خبرنگاران را در جریان برخی اقدامات انجام شده برای جمع آوری کیسه های پلاستیکی و تبدیل پسماندها به کیسه های بازیافتی قرار داد.

به گزارش نادیاتور در یکی از روزهای نسبتا گرم بهاری به یکی از فروشگاه های زنجیره ای استان تهران رفتیم؛ جایی که مردم از کیسه های پلاستیکی برای حمل کالاهای خریداری خود استفاده می کنند و اطلاع ندارند که طی هفته زمین پاک عرضه کیسه های پلاستیکی در فروشگاه های زنجیره ای ممنوع است. آنان نظرهای متفاوتی درباره پرداخت وجه در قبال عرضه کیسه پلاستیکی در فروشگاه های زنجیره ای داشتند.

خانمی میانسال از تلاش برای کاهش مصرف کیسه های پلاستیکی استقبال کرد و گفت: می توانیم برای خرید خودمان کیسه نخی بیاوریم چون این کار برای سالم ماندن طبیعت بهتر است.

او درباره استقبال مردم از این طرح معتقد بود: اگر مردم درباره نقش کیسه های پلاستیکی در آلودگی محیط زیست بیشتر اطلاع پیدا کنند، به طور قطع استفاده از کیسه های پارچه ای را می پذیرند.

او پرداخت هزینه برای خرید کیسه های پلاستیکی را عاملی دانست که باعث می شود مردم به همراه داشتن کیسه نخی عادت کنند، مثل گذشته که از زنبیل برای خرید استفاده می کردند.

خانم میانسال دیگری که علاوه بر کیسه پلاستیکی، کیسه ای پارچه ای به همراه داشت، نیز از تبعات زیست محیطی استفاده از کیسه های پلاستیکی ابراز بی اطلاعی کرد و گفت: کیسه پارچه ای من هر وقت  کثیف می شود، آن را می شویم و دوباره استفاده می کنم.

او در پاسخ به این پرسش که به جای کیسه های پلاستیکی از چه کیسه های دیگری می توان برای خرید استفاده کرد؟ تاکید کرد: می توان از کیسه های که قابل تجزیه هستند یا قابلیت شست و شو دارند، استفاده کرد تا به محیط زیست صدمه نزنند.

او ادامه داد: کیسه های پلاستیکی بزرگ را بعد از خرید به عنوان کیسه زباله استفاده می کنم.

بعد از صحبت با مردم، عازم باقرآباد شدیم. در حاشیه جاده عده ای در حال جمع آوری پلاستیک بودند. توقف کردیم. محمد رستگاری – مدیرکل محیط زیست شهرستان ری- ضمن اشاره به اینکه متاسفانه معضل پلاستیک در سطح کشور همه گیر شده است و در سطح ملی باید برای آن چاره اندیشی کرد، گفت: خوشبختانه مراجع قضایی شهرستان ری رویکرد زیست محیطی دارند و در راستای استفاده از احکام جایگزین برای متخلفانی که جرایم زیست محیطی مرتکب شده اند یا موارد دیگری که قاضی صلاح می داند پاکسازی طبیعت را به عنوان جایگزین در نظر می گیرند و برخی محکومان  را برای انجام این کار  اداره کل محیط زیست معرفی می کنند. امروز هم برخی محکومان با جمع آوری کیسه های پلاستیکی در حال گذراندن مجازات جایگزین حبس هستند.

او اضافه کرد: از زمستان گذشته تاکنون 24 مورد احکام سبز در شهرستان ری داشته ایم و 48 روز- نفر در زمینه پاکسازی طبیعت فعالیت کرده اند.

 رستگاری معتقد است: این کار شاید در پاکسازی شهرستان تاثیر چشمگیری نداشته باشد ولی کار فرهنگی است و محکومان به تبعات ریختن زباله آگاه می شوند و گامی به جلو در فرهنگسازی و جلب مشارکت همگانی برای حفاظت محیط زیست محسوب می شود.

مقصد بعدی ما کارگاه بازیافت پسماند در باقرآباد بود؛ کارگاهی که برای ورود به آن باید ماسک استفاده می کردیم.  دود زیادی در فضا پیچیده بود که موجب سوزش گلو و تنگی نفس می شد.

علیرضا رحمتی – رییس اداره محیط زیست شهر تهران – درباره فعالیت این کارگاه گفت: بخشی از پسماند جمع آوری شده در سطح شهر پس از شست وشو تبدیل به قطعات یک تا دو سانتیمتری می شود که به آن  «پَرَک» می گویند و به عنوان ماده اولیه در این واحد تبدیل به «کُندر» می شوند. در مرحله بعد از صافی عبور می کنند و به عنوان گرانول در واحدهای تولید پلاستیک بازیافتی – که به رنگ هایی مانند مشکلی و آبی و زرد تولید می شود-  مورد استفاده قرار می گیرند.

وی اضافه کرد: این کار ذاتا محیط زیستی است ولی موجب تولید پساب به شدت آلوده در مرحله شست و شو می شود.  لجن و فلزات سنگین در طبیعت رها می شوند. لجن پسماند ویژه محسوب می شود.

رییس اداره محیط زیست شهر تهران تاکید کرد: کارخانه ها باید تجهیزات کاهنده آلودگی هوا ناشی از سوزاندن کیسه های پلاستیکی را داشته باشند چون سوختن پلاستیک موجب تولید گاز «دیوکسین و فوران» می شود که خطرناک ترین گاز زیست محیطی است و باعث آلودگی هوا و ابتلا به سرطان می شود. لذا از مردم می خواهیم پلاستیک را درست مصرف و از رهاسازی آن در طبیعت خودداری کنند.

او درباره نحوه استانداردسازی فعالیت واحدهای بازیافتی گفت: این واحدها طبق ماده 11 قانون هوای پاک باید از محیط زیست استعلام کنند. بر اساس ضوابط  واحدهای بازیافتی رده 4 هستند بنابراین باید  در خارج از محدوده شهر مستقر شوند. واحدهای فعال بازیافت «صنفی» هستند و از قبل در این محدوده در حال فعالیت بوده اند. قاعدتا باید در مجتمع صنفی و صنعتی به عنوان واحد بازیافت بر اساس ضوابط مستفر شوند.

وی اضافه کرد: استاندارد آلودگی هوای واحدهای بازیافتی در قانون هوای پاک مشخص شده است.  از نظر پساب بر اساس خروجی بسته به اینکه خروجی چاه جذبی، آب سطحی رودخانه یا فضای سبز باشد، استاندارد مشخص است.

رییس اداره محیط زیست شهر تهران تاکید کرد: ما برای واحدهای صنفی ضوابط استقرار نداریم چون این واحدها از وزارت صمت مجوز می گیرند و در داخل محدوده شهر مستقر می شوند و پیگیر هستیم که ضوابط زیست محیطی نیز برای استقرار واحدهای صنفی در نظر گرفته شود البته استانداردهای محیط زیستی برای آن ها لازم الاجراست.

رحمتی در زمینه استفاده واحدهای مجاز از تسهیلات محیط زیستی گفت:  آن ها می توانند به ادارات کل محیط زیست درخواست دهند،استان آن ها را به صندوق ملی محیط زیست معرفی می کند تا بتوانند از صندوق برای بهینه سازی فرایند تولید وام بگیرند.

بعد  از خروج از این کارگاه ، به کارگاه تولید کیسه های بازیافتی رفتیم. اینجا کمی اوضاع بهتر بود و نیاز به استفاده از ماسک نداشتیم. در این واحد پلاستیک در ضخامت های مختلف تولید می شود. به گفته رحمتی مواد اولیه آن از محصولات شرکت های پتروشیمی است و طی پروسه ای تبدیل به مواد مذاب و در نهایت تولید پلاستیک به ضخامت های مختلف می شود. کیسه های تولید شده همه بالای 25 میکرون هستند.

او اضافه کرد: این گونه مجتمع ها مجوز صنفی از وزارت صمت دارند و تحت نظارت اداره کل محیط  زیست شهر تهران مدیریت می شوند ولی واحدهای غیر مجاز در شهرستان های اسلامشهر، شهرری و ورامین زیاد داریم و به صورت غیر اصولی نسبت به شست و شو و تبدیل آن ها به گرانول اقدام می شود. این کار هم موجب تولید فاضلاب آلوده و هم باعث افزایش آلودگی هوا می شود.

به گفته رحمتی شهرداری نیز باید در این زمینه اقداماتی انجام دهد ولی به صورت جدی به این موضوع نپرداخته اند.

او با بیان اینکه ما در محیط زیست استان تهران در حال شناسایی این واحدها هستیم، تاکید کرد: به دنبال حذف آن ها نیستیم بلکه به دنبال راهکارهای جایگزین هستیم تا شاغلان این واحدها در جای دیگری مشغول به کار شوند و بتوانیم با مشوق های پیش بینی شده در آیین نامه کاهش مصرف کیسه های پلاستیکی آن ها را  در مجتمع های صنفی مدیریت و هدایت کنیم.  

رحمتی  اضافه کرد: در طرح جامع مدیریت پسماند کلانشهر تهران احداث مجتمع صنفی 60 هکتاری برای این واحدهای غیرمجاز مصوب شده است. این کار را حتما پیگیری می کنیم چون واحدهای غیرمجاز موجب آلودگی های زیست محیطی و بهداشتی می شوند.

به گفته رییس اداره محیط زیست شهر تهران جانمایی این مجتمع در دست اقدام است و از طریق استانداری و فرمانداری تهران تملک زمین در کهریزک سمت جاده ساوه در حال پیگیری است. سرمایه گذار مشخص است و با نهایی شدن تملک، وارد فاز عملیاتی خواهیم شد.

حامد نفر – مسیول مجتمع تولید پلاستیک – نیز درباره این واحد گفت: پسماند تر از کهریزک و پسماند خشک از مناطق شهرداری تهران وارد این واحد و تفکیک می شوند. سپس شست و شو و خرد می شوند.  

او ضمن بیان اینکه در این واحد حدود 20 نفر مشغول به فعالیت هستند،  ظرفیت تولید آن را روزانه 3 تن کیسه زباله ذکر کرد.

در بخش دیگری از این بازدید مهدی خادم ثامنی – مدیر کل دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست-  تاکید کرد: کیسه فریزر در اصلاحات آیین نامه احتمالا حذف می شود یعنی می تواند با قطر کمتر از 25 میکرون هم تولید شود چراکه کیسه های فریزر را نمی توان چند بار استفاده کرد البته تصمیم گیری در این زمینه نیاز به برگزاری جلسات فنی دارد.

به گزارش نادیاتور اگرچه تلاش هایی از سوی سازمان محیط زیست برای مدیریت و کاهش پسماندهای پلاستیکی صورت گرفته است ولی دستیابی به این هدف مهم نیازمند همکاری دستگاه های مختلف از جمله استانداری ها، شهرداری ها، وزارت صمت و … است. مردم نیز با مدیریت مصرف پلاستیک می توانند در کاهش تولید پسماند پلاستیکی نقش موثری ایفا کنند.

پایان خبر نادیاتور