از فنلاند تا ایران؛ تاریخچه کوتاه ترمووود
از سرزمین هزار دریاچه تا بام خانههای ایران: تاریخچه و سیر تحول ترمووود
چوب ترمو، با مقاومت مثالزدنی در برابر چالشهای طبیعی، راهکاری نوین برای عاشقان چوب است که میخواهند حس طبیعت را به خانههای خود بیاورند. تصور کنید چوبی که نه از رطوبت میترسد و نه از گزند حشرات، چوبی که سالها زیبایی خود را حفظ میکند. این ماده شگفتانگیز چه مسیری را از قلب فنلاند تا معماری مدرن ایران طی کرده است؟ در این نوشتار به داستانی پرفرازونشیب از ابداع، تکامل و پذیرش ترمووود در بازارهای جهانی و محلی خواهیم پرداخت.
سفر شگفتانگیز ترمووود، داستانی از نوآوری، پژوهش و تعهد به طبیعت است. این ماده که امروزه زینتبخش بسیاری از نماها، کفپوشها و دکوراسیونهای داخلی و خارجی در سراسر جهان است، با هدف افزایش دوام و پایداری چوبهای طبیعی، قدم به عرصه گذاشت. از جنگلهای انبوه و سرسبز فنلاند، جایی که جرقههای اولیه این فناوری زده شد، تا شهرها و روستاهای ایران، چوب ترمو مسیری طولانی و پرماجرا را پشت سر گذاشته است. این مقاله میکوشد تا شما را در این سفر تاریخی همراهی کند و نقاط عطف مهم در شکلگیری و توسعه این صنعت را روشن سازد. از ریشههای باستانی استفاده از حرارت برای مقاومسازی چوب گرفته تا پژوهشهای علمی پیشگامانه در فنلاند و ورود پرچالش اما موفقیتآمیز آن به بازار ایران، تلاش میکنیم تا تصویری جامع و الهامبخش از این پدیده را ارائه دهیم.
تولد مقاوم در فنلاند؛ خاستگاه ترمووود
داستان ترمووود، قبل از آنکه نامی علمی به خود بگیرد، با رویکردهای سنتی بشر به چوب گره خورده است. قرنها پیش، در فرهنگهای مختلف، مردم به تجربه دریافته بودند که سوزاندن سطحی چوب میتواند مقاومت آن را در برابر رطوبت و حشرات افزایش دهد. این دانش بومی، ریشههای باستانی این فرآیند را تشکیل میدهد. اما جرقههای علمی واقعی در قرن بیستم، بهویژه در دهه ۱۹۳۰ در اروپا، زده شد. پژوهشگران شروع به بررسی سیستماتیک تیمار حرارتی چوب کردند تا مکانیزمی کارآمد و قابل تکرار برای افزایش دوام آن بیابند.
پیشگامی فنلاند و دلایل آن
فنلاند، سرزمین هزار دریاچه و جنگلهای بیشمار، به دلایل متعدد نقش پیشگام را در توسعه فناوری ترمووود ایفا کرد. این کشور، با منابع غنی چوب مانند کاج، زبان گنجشک و توس، بستری ایدهآل برای این پژوهشها فراهم میآورد. علاوهبر این، شرایط آب و هوایی سخت فنلاند، نیاز مبرمی به چوبهایی با دوام بالا ایجاد میکرد که بتوانند در برابر رطوبت و سرمای شدید مقاومت کنند. همین نیاز بود که سرمایهگذاری گسترده در تحقیق و توسعه را توجیه میکرد و مسیر را برای نوآوریهای بزرگ هموار ساخت.
نقش کلیدی VTT و انجمن ترمووود فنلاند
عامل اصلی که ترمووود را از یک ایده خام به یک محصول صنعتی استاندارد تبدیل کرد، تلاشهای مرکز تحقیقات فنی فنلاند (VTT) بود. این مرکز، با پژوهشهای گسترده در دهههای ۸۰ و ۹۰ میلادی، فرآیند تیمار حرارتی را به اوج خود رساند. در اوایل دهه ۲۰۰۰، با تاسیس انجمن ترمووود فنلاند، فرآیند تولید استانداردسازی شد و برند و گواهی “ThermoWood” متولد گشت. این انجمن، دو کلاس اصلی Thermo-S (Stability) و Thermo-D (Durability) را معرفی کرد که هر یک ویژگیهای منحصر به فرد خود را دارند؛ Thermo-S برای پایداری ابعادی و Thermo-D برای دوام طبیعی بالاتر طراحی شده است. این دستاوردها، ترمووود را به یک محصول صنعتی معتبر تبدیل کرد که به سرعت راهی بازارهای جهانی شد و نویدبخش عصری جدید در صنعت چوب بود.
فرآیند سحرآمیز؛ ترمووود چگونه کار میکند؟
شاید شنیدن اینکه چوب با حرارت دادن مقاومتر میشود، کمی عجیب به نظر برسد. اما پشت این سادگی، فرآیندی پیچیده و دقیق نهفته است که چوب ترمو را به محصولی استثنایی تبدیل میکند. این فرآیند که در سه مرحله اساسی و تحت نظارت دقیق انجام میشود، تغییرات بنیادینی در ساختار سلولی چوب ایجاد میکند که نتیجه آن افزایش چشمگیر دوام و پایداری است.
سه مرحله اساسی تیمار حرارتی
- خشک کردن در دمای بالا: در گام نخست، چوب وارد کورههای مخصوص میشود و در دمای بالا، رطوبت آن تا حد تقریباً صفر کاهش مییابد. این مرحله اهمیت زیادی دارد، زیرا چوب باید کاملاً خشک باشد تا برای مراحل بعدی آماده شود.
- تیمار حرارتی در بخار: این مرحله قلب فرآیند ترمووود است. دمای چوب به آرامی تا ۱۸۰ تا ۲۲۰ درجه سانتیگراد افزایش مییابد. نکته کلیدی اینجاست که این حرارتدهی در حضور بخار آب انجام میشود. بخار آب نه تنها از سوختن چوب جلوگیری میکند، بلکه در واکنشهای شیمیایی درون چوب نقش حیاتی دارد و به تغییر ساختار آن کمک میکند.
- خنک کردن و متعادلسازی رطوبت: پس از مرحله حرارتدهی، دمای چوب به تدریج کاهش مییابد و مقداری رطوبت کنترلشده به آن بازگردانده میشود تا چوب به تعادل رطوبتی نهایی خود برسد. این کنترل دقیق، از ترکخوردگی و تغییر شکل ناخواسته چوب پس از فرآوری جلوگیری میکند.
تغییرات ساختاری و شیمیایی در چوب
آنچه چوب ترمو را از چوب معمولی متمایز میکند، تغییرات شگفتانگیز درونی آن است. در طول فرآیند تیمار حرارتی، همیسلولزهای موجود در چوب تجزیه میشوند. این بخشها، منبع غذایی اصلی برای قارچها و حشرات هستند. همچنین، رزینها، اسیدها و قندهای طبیعی چوب که میتوانند باعث جذب رطوبت و پوسیدگی شوند، حذف یا به میزان قابل توجهی کاهش مییابند.
این تغییرات شیمیایی، نه تنها پایداری ابعادی چوب را در برابر رطوبت و تغییرات دما افزایش میدهد، بلکه مقاومت آن را در برابر پوسیدگی، قارچ و حملات حشرات نیز به طرز چشمگیری بالا میبرد. نتیجه این فرآیند، چوبی است که رنگی قهوهای تیره و یکنواخت به خود گرفته و آماده مقاومت در برابر چالشهای محیطی است، گویی که جانی تازه یافته است.
ورود ترمووود به ایران؛ از واردات تا آغازی بر تولید داخلی
پس از درخشش ترمووود در بازارهای جهانی، نوبت به ایران رسید تا این محصول نوآورانه را در آغوش بگیرد. این آشنایی، داستانی از کنجکاوی، استقبال و در نهایت، تلاش برای خودکفایی است. احتمالاً اولین محمولههای چوب ترمو فنلاندی در اواخر دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰ شمسی وارد بازار ایران شدند. معماران و طراحان ایرانی که همواره به دنبال متریالهای جدید و باکیفیت بودند، به سرعت مجذوب این چوب مقاوم و زیبا گشتند.
دلایل استقبال اولیه و رشد تقاضا
استقبال از ترمووود در ایران دلایل قانعکنندهای داشت. ویژگیهای ظاهری جذاب و حس طبیعتگرایانهای که به فضا میبخشید، با سلیقه ایرانیان همخوانی داشت. اما مهمتر از آن، مقاومت بالای آن در برابر شرایط آب و هوایی متنوع ایران بود. از آفتاب سوزان کویر تا رطوبت شمال و سرمای کوهستان، ترمووود توانست عملکردی درخشان از خود نشان دهد و قابلیت کاربرد در فضاهای داخلی و خارجی را به اثبات برساند. این مزایا، به سرعت تقاضا برای این محصول را افزایش داد و بازار وارداتی آن را شکل داد.
شکلگیری بازار وارداتی و چالشهای آن
در سالهای ابتدایی، بازار ترمووود در ایران عمدتاً وابسته به واردات از فنلاند و سایر کشورهای اروپایی بود. این وابستگی، چالشهای خاص خود را داشت. نوسانات نرخ ارز به شدت بر قیمت نهایی تأثیر میگذاشت و گاهی اوقات، مشکلات گمرکی و لجستیکی، دسترسی به این محصول را دشوار میکرد. با این حال، با توجه به مزایای بینظیر چوب ترمو، بازار به رشد خود ادامه داد و این ماده به تدریج جای خود را در پروژههای معماری برجسته باز کرد.
ظهور ایده تولید داخلی و چالشها
با افزایش تقاضا و چالشهای واردات، ایده تولید داخلی ترمووود در ایران قوت گرفت. برخی شرکتها، با جسارت و دید بلندمدت، تلاش کردند تا فرآیند تولید را بومیسازی کنند. این حرکت، گامی بزرگ در جهت خودکفایی و کاهش وابستگی به بازارهای خارجی بود. اما راه هموار نبود و چالشهای بزرگی در این مسیر قرار داشت:
- دسترسی به مواد اولیه با کیفیت: ترمووود با کیفیت بالا نیازمند گونههای چوبی خاصی مانند کاج و زبان گنجشک است که دارای گرههای استاندارد و بافت متراکم باشند. ایران از نظر این گونههای چوبی غنی نیست و عمدتاً باید چوب خام را وارد کند. تأمین مداوم چوب خام با کیفیت، یکی از بزرگترین چالشها بود.
- فناوری و تجهیزات: فرآیند تولید ترمووود نیازمند کورههای حرارتی پیشرفته با کنترل دقیق دما و رطوبت است. دستیابی به این فناوری و تجهیزات، مستلزم سرمایهگذاری سنگین و دانش فنی روزآمد بود.
- دانش فنی و استانداردسازی: برای تضمین کیفیت و رقابتپذیری با محصولات فنلاندی، رعایت استانداردهای جهانی ضروری بود. این امر به معنای کسب دانش فنی عمیق، آموزش متخصصان و پایبندی به پروتکلهای دقیق تولید بود. شرکتهایی نظیر پارس چوب با درک عمیق این چالشها، تلاش کردهاند تا با سرمایهگذاری در دانش فنی و تجهیزات مدرن، محصولی با کیفیت و قابل اطمینان را به بازار عرضه کنند و به اعتمادسازی در تولید داخلی کمک نمایند.
ترمووود فنلاندی در برابر ترمووود ایرانی: تفاوتها و واقعیتهای کنونی
در بازار ایران، دو نوع اصلی ترمووود یافت میشود: وارداتی (عمدتاً فنلاندی) و تولید داخلی. برای مصرفکنندگان، معماران و پیمانکاران، درک تفاوتهای این دو محصول اهمیت حیاتی دارد. این مقایسه به ما کمک میکند تا با واقعیتهای موجود در بازار آشنا شویم و انتخاب آگاهانهتری داشته باشیم.
مقایسه مواد اولیه
- فنلاند: تولیدکنندگان فنلاندی از چوبهای کاج و زبان گنجشک با کیفیت بسیار بالا استفاده میکنند. این چوبها از جنگلهای پایدار خود فنلاند تهیه میشوند که دارای بافت متراکم، گرههای منظم و کیفیت ساختاری یکنواخت هستند. این مزیت طبیعی، سنگ بنای کیفیت بینظیر ترمووود فنلاندی است.
- ایران: در ایران، به دلیل عدم وجود منابع کافی از گونههای چوبی مناسب، تولیدکنندگان ناچار به واردات چوب خام هستند. این چوبها عمدتاً از کشورهایی مانند روسیه و گرجستان تأمین میشوند. اگرچه برخی از این چوبها کیفیت قابل قبولی دارند، اما ممکن است از نظر کیفیت گره، بافت و یکنواختی، با نمونههای فنلاندی متفاوت باشند. پارس چوب با وسواس خاصی در انتخاب مواد اولیه خود، تلاش میکند بهترین چوب خام موجود را تأمین نماید تا محصول نهایی از استحکام و زیبایی لازم برخوردار باشد.
مقایسه فرآیند تولید و کنترل کیفیت
- فنلاند: فرآیند تولید ترمووود در فنلاند کاملاً استانداردسازی شده و تحت نظارت دقیق انجمن ترمووود فنلاند قرار دارد. این استانداردها، تضمین میکنند که دما، رطوبت و زمان فرآوری در کورههای پیشرفته، به صورت یکنواخت و دقیق کنترل شود. این دقت، منجر به محصولی با کیفیت یکدست و قابل اعتماد میشود.
- ایران: کیفیت کورهها و سطح دانش فنی در تولید داخلی ترمووود میتواند متفاوت باشد. برخی از تولیدکنندگان داخلی با استفاده از فناوریهای روز و متخصصان مجرب، به استانداردهای بالایی دست یافتهاند. اما در برخی موارد، عدم یکنواختی در تیمار حرارتی، میتواند منجر به محصولاتی با پایداری کمتر، ترکخوردگی یا عدم مقاومت مطلوب شود. انتخاب تولیدکنندگانی که به فرآیند کنترل کیفیت اهمیت میدهند، مانند پارس چوب، در این زمینه بسیار حیاتی است.
تأثیر بر ویژگیهای نهایی محصول
تفاوت در مواد اولیه و فرآیند تولید، مستقیماً بر ویژگیهای نهایی چوب ترمو تأثیر میگذارد:
- دوام و مقاومت: ترمووود فنلاندی عموماً دارای پایداری ابعادی بالاتر و مقاومت بیشتری در برابر عوامل محیطی، پوسیدگی و آفات است. این به معنای طول عمر بیشتر و نیاز کمتر به نگهداری است.
- رنگ و ظاهر: ترمووود فنلاندی معمولاً رنگ قهوهای تیره و یکنواختتری دارد که نشاندهنده تیمار حرارتی کامل و یکدست است. نمونههای ایرانی، بسته به کیفیت فرآیند، ممکن است روشنتر باشند و احتمال ترکخوردگی سطحی یا عدم یکنواختی رنگ در آنها بیشتر باشد.
- عمر مفید: عمر مفید ترمووود فنلاندی با نگهداری مناسب میتواند به ۲۰ تا ۳۰ سال و حتی بیشتر برسد. عمر نمونههای داخلی نیز در صورت تولید با کیفیت بالا و رعایت استانداردها، بسیار مطلوب خواهد بود.
نکات مهم برای انتخاب در بازار ایران
برای خریداران در بازار ایران، تشخیص ترمووود با کیفیت اهمیت زیادی دارد. توصیه میشود به موارد زیر توجه کنید:
- برند و گواهینامهها: به دنبال برندهای معتبر و شناختهشده باشید که دارای گواهینامههای استاندارد (مانند گواهی انجمن ترمووود فنلاند برای محصولات وارداتی) هستند. برای محصولات داخلی، شهرت و اعتبار تولیدکننده بسیار مهم است. پارس چوب با ارائه اطلاعات شفاف و نمونه کارهای معتبر، در تلاش است تا این اعتماد را برای مشتریان خود ایجاد کند.
- بررسی نمونه کار: قبل از خرید عمده، نمونههای فیزیکی محصول را از نزدیک بررسی کنید. به یکنواختی رنگ، بافت و عدم وجود ترکخوردگیهای عمیق توجه کنید.
- مشاوره تخصصی: با کارشناسان متخصص در زمینه چوب ترمو مشورت کنید تا بهترین گزینه را با توجه به نیازها و بودجه خود انتخاب کنید.
| ویژگی | ترمووود فنلاندی | ترمووود ایرانی (با کیفیت بالا) |
|---|---|---|
| مواد اولیه | کاج و زبان گنجشک از جنگلهای پایدار فنلاند (کیفیت ممتاز) | چوب وارداتی (عمدتاً روسیه، گرجستان) با کیفیت متغیر |
| فرآیند تولید | استانداردسازی شده، کنترل دقیق VTT و انجمن ترمووود فنلاند | متغیر، برخی تولیدکنندگان با کیفیت بالا و استاندارد، برخی دیگر متوسط |
| پایداری ابعادی | بسیار بالا | بالا (در صورت تولید استاندارد) |
| مقاومت در برابر پوسیدگی و حشرات | عالی | خوب تا عالی (در صورت تولید استاندارد) |
| رنگ و ظاهر | قهوهای تیره و یکنواخت | قهوهای (ممکن است کمی روشنتر باشد، یکنواختی وابسته به تولیدکننده) |
| عمر مفید (با نگهداری) | ۲۰ تا ۳۰ سال و بیشتر | ۱۵ تا ۲۵ سال (در صورت تولید استاندارد) |
| قیمت | بالاتر | متوسط تا بالا (با توجه به کیفیت) |
کاربردهای گسترده ترمووود در معماری نوین ایران
با ورود و تثبیت جایگاه ترمووود در بازار ایران، این ماده ارزشمند به سرعت راه خود را به پروژههای مختلف معماری باز کرد. زیبایی طبیعی، دوام و پایداری آن، دنیایی از امکانات را پیش روی معماران و طراحان گشود و به آنها اجازه داد تا رویکردهای نوینی در استفاده از چوب در فضاهای داخلی و خارجی به کار گیرند. چوب ترمو اکنون نمادی از بازگشت به طبیعت و معماری پایدار در دل شهرهای شلوغ ایران است.
نمای ساختمان
یکی از چشمگیرترین کاربردهای ترمووود، استفاده از آن در نمای ساختمان است. چه در طراحیهای مدرن با خطوط ساده و مینیمال، و چه در تلفیق با سایر مصالح سنتی، چوب ترمو گرمایی دلنشین و حس اصالت به ساختمان میبخشد. مقاومت آن در برابر نور خورشید، باران و تغییرات دما، این امکان را فراهم آورده تا نمای ساختمانها با زیبایی و پایداری مثالزدنی، سالها خودنمایی کنند.
کفپوش فضای باز (Decking)
روفگاردنها، تراسها، محوطههای استخر و حیاطها، همگی فضاهایی هستند که با کفپوش ترمووود جان تازهای میگیرند. قابلیت مقاومت در برابر رطوبت و سایش، این چوب را به انتخابی ایدهآل برای این فضاها تبدیل کرده است. قدم زدن روی چوب ترمو در فضای باز، حسی از آرامش و اتصال به طبیعت را به ارمغان میآورد و تجربه کاربری را بهبود میبخشد.
دکوراسیون داخلی
در فضاهای داخلی نیز، ترمووود به خوبی جای خود را باز کرده است. از دیوارپوشهای زیبا که حس گرما و صمیمیت را به اتاق میبخشند تا سقفهای کاذب و مبلمان منحصر به فرد. حتی در فضاهای خاصی مانند سونا و جکوزی، به دلیل مقاومت بالا در برابر رطوبت و حرارت، چوب ترمو گزینهای بیرقیب است. پارس چوب با ارائه مشاورههای تخصصی، به شما کمک میکند تا بهترین راهکارها را برای استفاده از ترمووود در دکوراسیون داخلی خود بیابید.
فضاسازی شهری و محوطه سازی
فراتر از فضاهای خصوصی، ترمووود در فضاسازی شهری و محوطهسازی نیز کاربرد پیدا کرده است. آلاچیقها، پرگولاها، فلاورباکسها و نیمکتهایی که با چوب ترمو ساخته میشوند، نه تنها زیبایی بصری فضا را ارتقاء میدهند، بلکه به دلیل دوام بالا، در برابر عوامل طبیعی و فرسایش مقاومت میکنند. این استفاده گسترده، نشاندهنده اعتماد به کیفیت و پایداری این ماده است.
نقش ترمووود در بازگشت به طبیعت و معماری پایدار
در دنیای امروز که توجه به محیط زیست و معماری پایدار رو به افزایش است، ترمووود نقش مهمی ایفا میکند. این چوب فرآوریشده، بدون استفاده از مواد شیمیایی مضر، به محصولی مقاوم تبدیل میشود که طول عمر بالایی دارد و نیاز به جایگزینی مکرر درختان را کاهش میدهد. استفاده از چوب طبیعی و فرآوری شده در طراحیهای امروزی، نه تنها حس آرامش و زیبایی را به ارمغان میآورد، بلکه گامی در جهت احترام به محیط زیست و ساخت آیندهای پایدارتر است.
ترمووود با فراهم آوردن امکان تجربه زیبایی و دوام چوب در هر فضایی، دریچهای رو به طراحیهایی باز میکند که هم چشمنوازند و هم به طبیعت احترام میگذارند. پارس چوب مفتخر است که در این مسیر، همراه معماران، طراحان و تمامی علاقهمندان به چوب است و با عرضه محصولات با کیفیت چوب ترمو، به تحقق این رویاها کمک میکند.
نتیجهگیری
سفر ترمووود، از دل جنگلهای سرد فنلاند تا گرمای معماری ایران، داستانی الهامبخش از نوآوری و مقاومت است. این چوب فرآوریشده که با تکیه بر دانش و پژوهشهای عمیق متولد شد، توانسته است جایگاه ویژهای در صنعت ساختمان و دکوراسیون پیدا کند. از مزایای بینظیر آن در پایداری ابعادی و مقاومت در برابر عوامل طبیعی گرفته تا زیبایی و حس طبیعیاش، همگی نشان از اهمیت روزافزون این متریال دارند. در این میان، اهمیت استانداردسازی، کیفیت مواد اولیه و دانش فنی در تولید چوب ترمو، چه در فنلاند و چه در ایران، نقشی حیاتی ایفا میکند. آینده ترمووود در ایران، با توجه به نیاز روزافزون به مصالح پایدار و زیبا، روشن به نظر میرسد و شرکتهایی نظیر پارس چوب با تعهد به کیفیت و نوآوری، میتوانند در این مسیر نقش پیشگامانه داشته باشند و به گسترش هرچه بیشتر این محصول ارزشمند در پروژههای مختلف کمک کنند.
سوالات متداول
تفاوت اصلی ترمووود فنلاندی و ایرانی در چیست؟
تفاوت اصلی در کیفیت مواد اولیه (نوع و بافت چوب) و یکنواختی فرآیند تیمار حرارتی است که بر دوام، رنگ و پایداری نهایی محصول تأثیر میگذارد.
چه عواملی بر قیمت ترمووود تأثیر میگذارند؟
نوع چوب اولیه، کیفیت فرآوری، برند تولیدکننده (فنلاندی یا ایرانی)، ابعاد و ضخامت پروفیل، و نوسانات بازار ارز از عوامل اصلی تاثیرگذار بر قیمت هستند.
چگونه میتوان ترمووود اصلی فنلاندی را از نمونههای تقلبی تشخیص داد؟
با بررسی گواهینامههای معتبر انجمن ترمووود فنلاند، یکنواختی رنگ و بافت چوب، و خرید از نمایندگیهای مجاز و معتبر میتوان ترمووود اصلی را تشخیص داد.
عمر مفید ترمووود چقدر است و چه نگهداری نیاز دارد؟
عمر مفید ترمووود فنلاندی حدود ۲۰ تا ۳۰ سال است و نمونههای با کیفیت ایرانی نیز عمر بالایی دارند؛ نگهداری آن شامل تمیز کردن دورهای و اعمال پوششهای محافظتی (روغن ترمو) است.
آیا تولید ترمووود به محیط زیست آسیب میرساند؟
خیر، فرآیند تولید ترمووود دوستدار محیط زیست است زیرا بدون استفاده از مواد شیمیایی انجام میشود و اغلب از چوب جنگلهای مدیریتشده و پایدار استفاده میکند.
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "از فنلاند تا ایران؛ تاریخچه کوتاه ترمووود" هستید؟ با کلیک بر روی اقتصادی, کسب و کار ایرانی، به دنبال مطالب مرتبط با این موضوع هستید؟ با کلیک بر روی دسته بندی های مرتبط، محتواهای دیگری را کشف کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "از فنلاند تا ایران؛ تاریخچه کوتاه ترمووود"، کلیک کنید.