عصر یک انقراض؛ وقتی «جاده های ارواح» قربانی می گیرند

شبکه وسیعی از «جاده های ارواح» در اعماق جنگل های استوایی و بکرِ جهان به سرعت در حال گسترش است و طبق پیش بینیِ بسیاری از کارشناسان، مقصد این جاده های غیرمجاز، نابودی جنگل های بارانی به ویژه در آسیا – اقیانوسیه است.

به گزارش نادیاتور، وجود گذرگاه ها و معابر غیررسمی در لابه لای جنگل های استوایی و مزارع نخل روغنی و مسیرهایی که به طور غیرقانونی با بولدوز صاف شده اند، همیشه نشانه ای از گسترش جنگل زدایی در آینده است.

تخریب بکرترین جنگل های بارانی در سراسر دنیا به رغم تلاش های جهانی برای کاهش پدیده جنگل زدایی در طول سال گذشته میلادی (2023) همچنان با سرعتی بی امان ادامه یافت و در حالی که در کلمبیا و برزیل، مواردی از کاهش جنگل زدایی گزارش شد اما در مجموع، منطقه ای تقریبا به اندازه وسعت کشور سوییس از جنگل های دست نخورده قبلی در سراسر جهان از دست رفت.

محققان محیط زیستی در دانشگاه «جیمز کوکِ» استرالیا با استفاده از برنامه «نقشه 3 بعدی زمین» (گوگل ارث) برای نقشه برداری از جنگل های استوایی در جزایر بورنیو، سوماترا و گینه نو، وجود 1.37 میلیون کیلومتر جاده را در سرتاسرِ 1.4 میلیون کیلومترمربع از اراضیِ جنگل های بارانی در این جزایر ثبت کردند که بین سه تا هفت برابر بیشتر از عددی است که به طور رسمی در پایگاه داده های جاده ها ثبت شده است.

طبق مطالعه منتشر شده در مجله تخصصیِ «نیچر»، این جاده های ارواح که شامل مسیرهای ایجاد شده با بولدوز در اعماق جنگل های بارانی و بکر و جاده های غیرقانونی در مزارع روغن نخل هستند، معمولا همیشه شاخصِ تخریب جنگل های اطراف شان در گذر زمان بوده اند.

کارشناسان محیط زیست با توجه به یافته های فوق نتیجه گرفتند وجود این جاده ها از آنجا که راه را برای پیش روی بیشتر و دسترسی به اعماق جنگل ها آسان می کند جزو تهدیدهای جدی و مستقیم برای مناطقی از جنگل های استوایی به شمار می روند که پیش از این دست بشر به آنها نرسیده بود.

عبور جاده چوب بری از میان جنگل های بارانی در حوضه «کیکوری»، پاپوآ گینه نو. جاده های غیرمجاز دسترسی برای قطع درختان، استخراج معادن یا پاک سازی زمین را افزایش می دهند/عکس: Alamy

پروفسور «بیل لارنس» یکی از نویسندگان این مطالعه در دانشگاه جیمز کوک در تکمیل این یافته ها افزود: جاده های غیرمجاز اغلب توسط طیف وسیعی از افراد از جمله کشاورزان قانونی یا غیرقانونی، معدنچیان، چوب بران، غارتگران زمین، دلالان زمین و قاچاقچیان مواد ساخته می شوند.

وی تاکید کرد: توسعه شبکه این جاده های غیرقانونی منجر به افزایش شدید دسترسی به مناطق طبیعی می شود که پیش تر دورافتاده و دست نخورده بودند و این امر به نوبه خود باعث رشد چشمگیر تخریب های زیست محیطی به واسطه فعالیت هایی مانند قطع درختان، استخراج معادن و پاک سازی زمین می شود.

تیمی متشکل از بیش از 200 داوطلب آموزش دیده، نویسنده و محقق، این مطالعه تحلیلی را در مدت مجموعا 7000 ساعت انجام دادند. آنها همچنین تخمین می زنند که 640 هزار ساعت برای نقشه برداری از تمام جاده های روی زمین نیاز است.

لارنس گفت: انتظار می رود تا اواسط قرن، حدود 25 میلیون کیلومتر جاده آسفالت شده جدید وجود داشته باشد و 90 درصد کل ساخت وساز جاده ها در کشورهای در حال توسعه از جمله بسیاری از مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری با تنوع زیستی منحصر به فرد انجام می شود.

وی همچنین یادآور شد: متاسفانه یافته های جدید ما نشان می دهد که وسعت و طول جاده ها در مناطق گرمسیری آسیا – اقیانوسیه به شدت بی اهمیت تلقی شده و نادیده گرفته می شود و بسیاری از جاده ها، خارج از کنترل دولت هستند. در این یافته ها، طبیعت بازنده بزرگ است.

به گزارش گاردین، محققان می گویند یافته های آنها با مطالعات قبلی در کامرون، جزایر سلیمان و برزیل مطابقت دارد و موید این واقعیت است که جاده سازی تقریبا همیشه قبل از نابودیِ جنگل های محلی صورت گرفته است.

جنگل زدایی در آمازون؛ قطع میلیون ها درخت برای پاسخگویی به تقاضای بازار گوشت

همچنین در جنگل های معروف آمازون که به اصطلاح «ریه های زمین» نامیده می شوند، اوضاع به همین اندازه نگران کننده است.

تحقیقی که اواسط سال گذشته میلادی (2023) روزنامه گاردین منتشر کرد حاکی از آن بود که جنگل زدایی در سراسر برزیل بین سال های 2019 تا 2022 میلادی به شکل چشمگیری افزایش یافت و در این میان گسترش دامداری عامل شماره یک آن بود.

بنابر این گزارش، بیش از 800 میلیون اصله درخت در جنگل های آمازون تنها در طول شش سال برای پاسخگویی به نیاز موجود در بازار فروش گوشت گاو برزیل قطع شده است.

جنگل زدایی مرتبط با دامداری در شمال برزیل/عکس: AP

این در حالی است که کارشناسان و متخصصان علوم زیست محیطی، پیش تر به دفعات درباره اهمیت حفظ اراضیِ جنگلی برای مبارزه با بحران تغییرات آب و هوایی هشدار داده بودند.

به گزارش یورونیوز، این پروژه تحقیقی که به طور مشترک توسط سازمان غیردولتی انگلیسی «دفتر روزنامه نگاری تحقیقی»، روزنامه گاردین و دو سازمان رسانه ای دیگر انجام شده، نشان داد وسعت بالای جنگل زدایی در آمازون به طور سیستماتیک با مشاغل دامداری و پرورش گاو در برزیل مرتبط است.

آن هم در حالی که صنعت گاوداری و تولید گوشت گاو برزیل همواره متعهد شده بود که برای ایجاد مراتع پرورش گاو، اقدام به جنگل زدایی نکند.

تخریب جنگل های کوهستانیِ جهان، تهدید جدی برای تنوع زیستی

در این میان کارشناسان زیست محیطی هشدار می دهند که جنگل زدایی در نقاط مختلف جهان به جنگل های استوایی یا منطقه آمازون محدود نمی شود بلکه این پدیده نگران کننده در نواحی کوهستانی جهان نیز مشاهده شده است.

گروهی از محققان چینی پیش تر در تحقیقی جداگانه از افزایش میزان جنگل زدایی در مناطق کوهستانی جهان و تاثیر مخرب آن بر تنوع زیستی خبر دادند.

این تحقیق که چندی پیش منتشر شد، نشان داده است حدود 78.1 میلیون هکتار یا 7.1 درصد از جنگل های کوهستانی از سال 2000 از بین رفته است. اما مساله مهم تر این است که بسیاری از این تلفات در مناطق گرمسیری با تنوع زیستی بالا رخ داده است.

تیمی از محققان چینی به همراه همتایان خود از انگلیس دریافته اند که جنگل های کوهستانی جهان با سرعت فزاینده ای در حال ناپدید شدن هستند و این ماجرا فشار زیادی بر گونه های در معرض خطر وارد می کند.

محققان دانشگاه «علم و فناوری جنوب» در چین و دانشگاه «لیدز» در انگلیس تغییرات جنگل های کوهستانی را به صورت سالانه از 2001 تا 2018 بررسی کرده اند.

آتش سوزی جنگلی در مناطق کوهستانی ایالات متحده/عکس: AP

نرخ سالانه از بین رفتن این جنگل ها از بازه زمانی 2010 تا 2018 نسبت به بازه زمانی 2001 تا 2009 میلادی، 50 درصد رشد داشته و از بین رفتن 5.2 میلیون هکتار از جنگل های کوهستانی در سال را نشان می دهد.

براساس این گزارش، بزرگترین عامل از بین رفتن جنگل های کوهستانی، قطع درختان (42 درصد) است و پس از آن مواردی مانند آتش سوزی ها (29 درصد)، سوزاندن زمین برای کاشت مواد غذایی (15 درصد) و کشاورزی دایمی یا نیمه دایمی (10 درصد) قرار دارند.

به گفته کارشناسان، شتاب رشد از بین رفتن جنگل ها عمدتا ناشی از گسترش سریع کشاورزی به مناطق مرتفع در جنوب شرقی آسیا و افزایش قطع درختان در جنگل های کوهستانی است.

براساس یافته های این مطالعه، این ماجرا به ویژه در میان جنگل های کوهستانی استوایی بیشترین خسران و سریع ترین نرخ شتاب را تجربه کرده است، اما خبر خوب این است که این جنگل ها در مقایسه با جنگل های کوهستانی در مناطق معتدل و شمالی، نرخ رشد مجدد سریع تری هم داشته اند.

تخریب بیش از 40 درصد جنگل های مانگرو در برخی کشورها

یکی دیگر از پوشش های گیاهی بسیار ارزشمند برای زمین و ساکنان آن، «جنگل های مانگرو» است. پوشش گیاهی مانگرو منحصر به فرد است. ریشه های آنها در زمین غرقابی و تقریبا فاقد اکسیژن است. همچنین برگها و تنه آنها نیز برای تنظیم میزان شوری مهندسی شده است.

گیاهانِ مانگرو یا حرا برای تولیدمثل بذرافشانی نمی کنند بلکه «نهال بذریِ» (نهال بذری اسپوروفیت جوان گیاه است که از رویان یک بذر ایجاد می شود) خود را پخش می کنند.

مانگروها در منطقه جزر و مدی بین خشکی و دریا قرار داشته و فواید زیادی برای مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری نیز دارند. آنها محل زندگی و پرورش جانوران دریایی هستند و از تنوع زیستی محافظت می کنند. مانگروها همچنین با فرسایش خاک سواحل نیز مبارزه می کنند.

دپارتمان حفاظت محیط زیست فلوریدا: چهار عامل اصلی، گسترش مانگروها را محدود می کند از جمله 1) آب و هوا، 2) آب شور، 3) نوسان جزر و مد و 4) نوع خاک. همچنین بیش از 50 گونه مانگرو در سراسر جهان یافت می شود.

با این حال آخرین اطلاعات به روز شده از وضعیت این اکوسیستم های باارزش و مفید حاکی از آن است که برخی از کشورها بیش از 40 درصد از جنگل های مانگرو خود را بین سال های 1980 تا 2005 میلادی از دست داده اند و این به معنای تهدیدی جدی برای جاندارانی است که مانگرو زیستگاه اصلی آنها محسوب می شود.

بقای جنگل ها به ویژه جنگل های استوایی در سراسر سیاره زمین برای تحقق اهداف توافق پاریس مبنی بر محدود کردن گرمایش جهانی به 1.5 درجه سانتیگراد و نیز دستیابی به اهداف چارچوب کونمینگ-مونترال در مورد تنوع زیستی ضروری است.

جنگلی که از طریق یک فرآیند برنامه ریزی شده دقیق به خوبی مدیریت شود، همچنان می تواند زیستگاه مطلوبی را برای گونه های گیاهی و جانوری فراهم کند.

به گفته محققان برای حفاظت از گونه های حساس در کانون های تنوع زیستی، یکپارچگی جنگل ها باید حفظ شود، موضوعی که فراتر از جلوگیری از جنگل زدایی است.

بیش از 85 درصد از پرندگان، پستانداران و دوزیستان در کوه ها زندگی می کنند. حالا مطالعات نشان می دهد که انسان ها در حال بهره برداری از این مناطق هم هستند. آسیا، آمریکای جنوبی، آفریقا، اروپا و استرالیا همگی به شدت تحت تاثیر قرار گرفته اند.

امدادرسانی به حیوانات در میان آتش سوزی های جنگلی در استرالیا

بیشتر تلفات در شمال آسیا به دلیل آتش سوزی های جنگلی به ویژه در بخش های زیادی از روسیه بوده است. خشکسالی ها و آتش سوزی های جنگلی هم منجر به خسارات قابل توجهی در استرالیا شده است.

بیش از 40 درصد از کل تلفات مربوط به جنگل های کوهستانی استوایی است که به عنوان کانون های تنوع زیستی شناخته می شوند. این مقاله عنوان کرده است که ایجاد مناطق حفاظت شده در کانون های تنوع زیستی میزان تلفات را کاهش خواهد داد.

پایان خبر نادیاتور