لیست ارزهای دیجیتال متمرکز

ارزهای دیجیتال متمرکز، دارایی های دیجیتالی هستند که برخلاف بیت کوین و اتریوم، تحت کنترل و نظارت یک نهاد مرکزی مانند یک شرکت، سازمان، بانک یا دولت قرار دارند. این نوع رمزارزها، با هدف ارائه ثبات قیمتی، کارایی بالا و انطباق پذیری بیشتر با مقررات مالی سنتی طراحی شده اند. در حالی که بیشتر گفت وگوها در حوزه بلاکچین بر تمرکززدایی متمرکز است، شناخت ماهیت و کارکرد ارزهای دیجیتال متمرکز برای درک کامل اکوسیستم مالی نوین ضروری است.

دنیای رمزارزها پیوسته در حال تحول و گسترش است و هر روز شاهد ظهور نوآوری ها و مدل های جدیدی از دارایی های دیجیتال هستیم. در این میان، مفهوم تمرکز و تمرکززدایی از بنیادی ترین مباحثی است که تفاوت های اساسی در نوع عملکرد، امنیت و کاربرد ارزهای دیجیتال ایجاد می کند. در حالی که ارزهایی مانند بیت کوین و اتریوم بر پایه اصول تمرکززدایی بنا نهاده شده اند، بخش قابل توجهی از بازار رمزارزها را دارایی های دیجیتالی تشکیل می دهند که ماهیت متمرکز دارند. این دارایی ها، تحت کنترل یک نهاد مشخص فعالیت می کنند و ویژگی هایی منحصر به فرد را به نمایش می گذارند که آن ها را از همتایان غیرمتمرکزشان متمایز می سازد.

شناخت دقیق ارزهای دیجیتال متمرکز، اهمیت ویژه ای برای هر فعال در این حوزه دارد؛ چه یک سرمایه گذار مبتدی، چه معامله گری حرفه ای و چه پژوهشگری که به دنبال درک عمق بیشتری از این فناوری هاست. در این مقاله جامع، به بررسی دقیق ماهیت، انواع، مزایا و معایب ارزهای دیجیتال متمرکز خواهیم پرداخت تا تصویری روشن و کامل از این بخش از دنیای رمزارزها ارائه دهیم و به کاربران کمک کنیم تا تصمیم گیری های آگاهانه تری در مسیر مالی خود داشته باشند.

ارز دیجیتال متمرکز چیست؟

ارز دیجیتال متمرکز، به دارایی رمزارزی اطلاق می شود که تحت مدیریت و کنترل یک نهاد یا سازمان مرکزی قرار دارد. این نهاد می تواند یک شرکت خصوصی، یک بانک، یک دولت یا هر مرجع دیگری باشد که مسئولیت صدور، مدیریت عرضه، تأیید تراکنش ها و حفظ ثبات ارزش آن رمزارز را بر عهده دارد. برخلاف بلاکچین های غیرمتمرکز که تراکنش ها توسط یک شبکه گسترده و بدون نیاز به اعتماد به یک واسطه تأیید می شوند، در سیستم های متمرکز، این نهاد مرکزی است که نقش واسطه را ایفا می کند.

هدف اصلی از ایجاد ارزهای دیجیتال متمرکز، فراهم آوردن یک ابزار مالی دیجیتال با پایداری قیمت، کارایی بالا و قابلیت تنظیم و نظارت است. این ویژگی ها، آن ها را برای کاربردهای خاصی در فضای مالی سنتی و نوآورانه مناسب می سازد. به عنوان مثال، در برخی موارد، این ارزها برای تسهیل تراکنش های بین المللی، کاهش هزینه ها و افزایش سرعت در سیستم های پرداخت طراحی شده اند. ساختار متمرکز، امکان بازگشت پذیری تراکنش ها (در صورت لزوم) و انطباق با قوانین و مقررات دولتی را نیز فراهم می کند، که این امر در اکوسیستم های مالی سنتی از اهمیت بالایی برخوردار است.

تفاوت های کلیدی ارزهای دیجیتال متمرکز و غیرمتمرکز

تفاوت اساسی میان ارزهای دیجیتال متمرکز و غیرمتمرکز، در ساختار حاکمیتی و نحوه مدیریت آن ها نهفته است. درک این تفاوت ها برای انتخاب آگاهانه و ارزیابی ریسک های مرتبط با هر نوع دارایی دیجیتال حیاتی است. جدول زیر به مقایسه این دو مدل می پردازد:

ویژگی	ارز دیجیتال متمرکز	ارز دیجیتال غیرمتمرکز
حاکمیت	تحت کنترل یک نهاد مرکزی (شرکت، بانک، دولت)	بدون نیاز به نهاد مرکزی، حاکمیت توسط جامعه کاربران
تأیید تراکنش	توسط نهاد مرکزی یا سرورهای تحت کنترل آن	توسط مکانیزم های اجماع مانند اثبات کار (PoW) یا اثبات سهام (PoS)
شفافیت	متغیر، بستگی به سیاست نهاد مرکزی دارد (ممکن است تراکنش ها داخلی نباشند)	بالا (همه تراکنش ها در بلاکچین عمومی و قابل مشاهده اند)
قابلیت سانسور/توقف	امکان مسدود کردن حساب یا توقف تراکنش توسط نهاد مرکزی	مقاوم در برابر سانسور، دشوار یا غیرممکن برای توقف تراکنش
ریسک نهاد مرکزی	بالا (ورشکستگی، سوءمدیریت، هک شدن نهاد مرکزی)	پایین (ریسک سیستماتیک کمتر، بستگی به امنیت شبکه دارد)
سرعت و کارمزد	اغلب بالا و کارمزد پایین تر (به دلیل عدم نیاز به اجماع گسترده)	متغیر، می تواند کندتر و با کارمزد بالاتر باشد (به دلیل نیاز به اجماع)
حریم خصوصی	کمتر (نهاد مرکزی به اطلاعات کاربران و تراکنش ها دسترسی دارد)	بیشتر (در برخی موارد کاملاً ناشناس)

انواع ارزهای دیجیتال متمرکز

ارزهای دیجیتال متمرکز را می توان بر اساس کاربرد و پشتوانه آن ها به دسته های اصلی تقسیم کرد که هر یک ویژگی ها و اهداف خاص خود را دارند. این دسته بندی به درک بهتر نقش آن ها در اکوسیستم مالی کمک می کند.

استیبل کوین های متمرکز (Centralized Stablecoins)

استیبل کوین های متمرکز، بخش قابل توجهی از بازار رمزارزها را تشکیل می دهند و هدف اصلی آن ها حفظ ثبات قیمت است. این کوین ها توسط یک نهاد مرکزی صادر و مدیریت می شوند و ارزش آن ها به یک دارایی پایدار خارج از دنیای رمزارزها (معمولاً ارزهای فیات مانند دلار آمریکا) گره خورده است. نهاد صادرکننده، متعهد می شود که به ازای هر واحد استیبل کوین صادر شده، مقدار معادل از دارایی پشتوانه را در حساب های بانکی خود نگهداری کند. این مکانیزم، پایداری قیمت را تضمین می کند و ریسک نوسانات شدید بازار کریپتو را برای کاربران کاهش می دهد.

استیبل کوین های متمرکز مزایایی نظیر سهولت استفاده، نقدشوندگی بالا، و پذیرش گسترده در صرافی ها و پلتفرم های مختلف را ارائه می دهند. آن ها به عنوان پلی میان بازارهای مالی سنتی و دنیای رمزارزها عمل می کنند و به کاربران امکان می دهند بدون نیاز به تبدیل به پول فیات، ارزش دارایی های خود را حفظ کنند. با این حال، استفاده از این استیبل کوین ها مستلزم اعتماد به نهاد مرکزی صادرکننده است. شفافیت در مورد ذخایر پشتوانه و ریسک های نظارتی، همواره از جمله نگرانی های اصلی در مورد این نوع دارایی ها محسوب می شود.

معرفی مهم ترین استیبل کوین های متمرکز

• تتر (Tether – USDT): تتر بی تردید محبوب ترین و پرکاربردترین استیبل کوین در بازار رمزارزهاست. این رمزارز که به دلار آمریکا (USD) متصل است، توسط شرکت تتر لیمیتد صادر می شود. USDT در شبکه های بلاکچین متعددی مانند اتریوم (ERC-20)، ترون (TRC-20)، سولانا و بایننس اسمارت چین (BEP-20) در دسترس است. اگرچه تتر به دلیل حجم بالای معاملات و نقدشوندگی چشمگیر، نقش محوری در بازار ایفا می کند، اما همواره با انتقاداتی در مورد شفافیت پشتوانه های خود و میزان ذخایر فیات مواجه بوده است.
• یو اس دی کوین (USD Coin – USDC): USDC دومین استیبل کوین بزرگ بازار از نظر ارزش بازار است که توسط کنسرسیوم سنتر (Center Consortium) شامل شرکت های سیرکل (Circle) و کوین بیس (Coinbase) توسعه یافته است. این استیبل کوین نیز به دلار آمریکا گره خورده و بر خلاف تتر، رویکرد شفاف تری در قبال پشتوانه های خود دارد و به طور منظم گزارش های حسابرسی شده را منتشر می کند. این شفافیت، اعتماد بیشتری را در میان کاربران و نهادهای نظارتی ایجاد کرده است.
• دلار بایننس (Binance USD – BUSD): BUSD استیبل کوین رسمی صرافی بایننس است که با همکاری شرکت پکسوس (Paxos) صادر می شود و به دلار آمریکا متصل است. BUSD به دلیل حمایت بزرگترین صرافی ارز دیجیتال جهان، از نقدشوندگی بالایی برخوردار است و اغلب برای کاهش کارمزد معاملات در اکوسیستم بایننس استفاده می شود.
• ترو یو اس دی (TrueUSD – TUSD): TUSD یکی دیگر از استیبل کوین های متمرکز است که به دلار آمریکا متصل است و توسط پلتفرم تراست توکن (TrustToken) صادر می شود. این پروژه بر شفافیت و انطباق با قوانین تأکید زیادی دارد و به طور منظم توسط شرکت های حسابرسی مستقل، ذخایر آن بررسی می شود.

ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDCs – Central Bank Digital Currencies)

ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDCs) نسخه دیجیتالی پول فیات یک کشور هستند که مستقیماً توسط بانک مرکزی آن کشور صادر و کنترل می شوند. این مفهوم، گامی فراتر از استیبل کوین هاست؛ چرا که CBDCs دقیقاً همان پول ملی هستند، اما در قالب دیجیتال. هدف از توسعه CBDCs، افزایش کارایی سیستم های پرداخت، بهبود اجرای سیاست های پولی، کاهش هزینه های مرتبط با پول نقد، و مقابله با چالش هایی مانند پولشویی و تأمین مالی تروریسم است.

بر خلاف ارزهای دیجیتال سنتی مانند بیت کوین که بر تمرکززدایی تأکید دارند، CBDCs ماهیت کاملاً متمرکز دارند و کنترل کامل بر عرضه و جریان آن ها در دست دولت و بانک مرکزی است. این امر، مزایایی از جمله امنیت بالا و شفافیت کامل تراکنش ها برای نهاد صادرکننده را به ارمغان می آورد. با این حال، نگرانی هایی در مورد حفظ حریم خصوصی شهروندان و پتانسیل نظارت دولتی بر تمام تراکنش های مالی آن ها نیز مطرح است. بسیاری از کشورها در سراسر جهان در حال بررسی، توسعه یا پیاده سازی آزمایشی CBDCs خود هستند.

وضعیت کنونی و نمونه ها

• یوان دیجیتال چین (Digital Yuan – e-CNY): چین پیشروترین کشور در زمینه توسعه و پیاده سازی CBDC است. یوان دیجیتال به صورت آزمایشی در شهرهای مختلف چین در حال استفاده است و هدف آن افزایش کارایی پرداخت ها و تقویت کنترل دولت بر سیستم مالی است.
• یورو دیجیتال (Digital Euro): بانک مرکزی اروپا نیز به طور فعال در حال بررسی و طراحی یورو دیجیتال است. هدف از آن، ارائه گزینه ای ایمن و کارآمد برای پرداخت های دیجیتال در منطقه یورو و مکمل پول نقد است.
• پروژه های آمریکا و بریتانیا: ایالات متحده و بریتانیا نیز در حال تحقیق و بررسی امکان سنجی معرفی دلار و پوند دیجیتال هستند، اگرچه هنوز تصمیم نهایی در این باره گرفته نشده است. این کشورها بر روی مزایای بالقوه در افزایش سرعت و امنیت پرداخت ها تمرکز دارند، اما نگرانی های حریم خصوصی نیز مورد توجه قرار گرفته است.

توسعه CBDCs می تواند تأثیرات عمیقی بر سیستم مالی جهانی داشته باشد و مرزهای میان پول سنتی و ارزهای دیجیتال را بیش از پیش محو کند. درک این پدیده ها برای تحلیلگران و سرمایه گذاران حوزه کریپتو از اهمیت بالایی برخوردار است.

توکن های صرافی متمرکز (Centralized Exchange Tokens)

توکن های صرافی متمرکز، رمزارزهایی هستند که توسط صرافی های متمرکز ارز دیجیتال (CEX) صادر می شوند. این توکن ها معمولاً برای کاربردهای خاصی در اکوسیستم همان صرافی طراحی شده اند و ارزش آن ها اغلب به عملکرد و موفقیت صرافی مرتبط است. هدف اصلی این توکن ها، جذب کاربران، ایجاد وفاداری و تسهیل فعالیت های مالی درون پلتفرم صرافی است. این توکن ها بخش جدایی ناپذیری از مدل کسب وکار بسیاری از صرافی های بزرگ هستند و ارزش آن ها می تواند نوسانات زیادی را تجربه کند، که این امر ناشی از نوسانات بازار کریپتو و همچنین اخبار و عملکرد خود صرافی است.

کاربردهای این توکن ها متنوع است و می تواند شامل موارد زیر باشد:

• تخفیف کارمزد معاملات: بسیاری از صرافی ها، به کاربران خود که از توکن بومی آن ها برای پرداخت کارمزد استفاده می کنند، تخفیف می دهند.
• دسترسی به لانچ پدها و فروش توکن ها (IEOs): دارندگان این توکن ها اغلب می توانند در عرضه اولیه صرافی ها (IEOs) یا پروژه های لانچ پد شرکت کنند که فرصت های سرمایه گذاری جدیدی را فراهم می کند.
• حق رای و حاکمیت: در برخی موارد، دارندگان توکن های صرافی ممکن است حق رای در تصمیم گیری های مربوط به توسعه یا تغییرات پلتفرم داشته باشند.
• سود سهام یا استیکینگ: برخی صرافی ها بخشی از سود خود را به دارندگان توکن هایشان پرداخت می کنند یا امکان استیکینگ (سپرده گذاری) توکن ها را برای کسب سود فراهم می آورند.

لیست و معرفی برخی توکن های صرافی متمرکز

• بایننس کوین (Binance Coin – BNB): BNB توکن بومی صرافی بایننس، بزرگترین صرافی ارز دیجیتال جهان است. BNB در ابتدا به عنوان یک توکن ERC-20 بر بستر اتریوم عرضه شد، اما اکنون بر روی بلاکچین های اختصاصی بایننس، یعنی بایننس چین (Binance Chain) و بایننس اسمارت چین (Binance Smart Chain) که اکنون به BNB Chain معروف است، فعالیت می کند. کاربردهای BNB بسیار گسترده است، از پرداخت کارمزد معاملات با تخفیف، شرکت در لانچ پدها و Launchpoolهای بایننس، تا استفاده در اکوسیستم گسترده DeFi و NFT در BNB Chain.
• کوین کوکوین (KuCoin Token – KCS): KCS توکن بومی صرافی کوکوین است. دارندگان KCS می توانند از تخفیف در کارمزد معاملات بهره مند شوند و همچنین بخشی از سود روزانه صرافی را به عنوان پاداش دریافت کنند. KCS همچنین در سیستم پاداش دهی و شرکت در عرضه های اولیه این صرافی نقش دارد.
• هوبی توکن (Huobi Token – HT): HT توکن بومی صرافی هوبی، یکی دیگر از صرافی های بزرگ جهانی است. HT نیز مزایای مشابهی از جمله تخفیف در کارمزد معاملات، دسترسی به رویدادهای ویژه و حق رای در برخی تصمیمات پلتفرم را برای دارندگان خود فراهم می کند.

توکن های صرافی متمرکز، اگرچه کاربردهای مشخصی در اکوسیستم خود دارند، اما ارزش آن ها به شدت به عملکرد، اعتبار و سلامت مالی صرافی صادرکننده وابسته است. ریسک هک شدن صرافی یا تغییرات نظارتی می تواند بر ارزش این توکن ها تأثیر جدی بگذارد.

مزایا و معایب کلی ارزهای دیجیتال متمرکز

شناخت دقیق ارزهای دیجیتال متمرکز مستلزم بررسی جامع مزایا و معایب آن هاست. این ویژگی ها، آن ها را برای کاربردهای خاصی مناسب می سازند، اما در عین حال، محدودیت ها و ریسک هایی را نیز به همراه دارند که باید مورد توجه قرار گیرد.

مزایا

• سرعت و کارایی بالا: به دلیل عدم نیاز به مکانیزم های اجماع پیچیده و گسترده (مانند اثبات کار در بلاکچین های غیرمتمرکز)، تراکنش ها در شبکه های متمرکز با سرعت بسیار بالاتر و ظرفیت پردازشی بیشتری انجام می شوند. این امر، آن ها را برای کاربردهای با حجم بالا و نیاز به تسویه فوری مناسب می سازد.
• هزینه های کمتر تراکنش: از آنجا که زیرساخت متمرکز نیاز به نگهداری و تأیید توسط گره های متعدد ندارد، هزینه های عملیاتی و در نتیجه کارمزدهای تراکنش معمولاً به مراتب کمتر است.
• پایداری قیمت (به ویژه در استیبل کوین ها): استیبل کوین های متمرکز با گره خوردن به دارایی های باثبات (مانند ارزهای فیات)، نوسانات قیمتی شدید را تجربه نمی کنند و به عنوان ابزاری برای حفظ ارزش در بازار پرنوسان رمزارزها عمل می کنند.
• قابلیت بازگرداندن تراکنش ها و رفع خطا: در یک سیستم متمرکز، نهاد مرکزی قدرت دارد تا در صورت بروز خطا، کلاهبرداری یا دستورات قضایی، تراکنش ها را بازگرداند یا حساب ها را مسدود کند. این ویژگی در سیستم های مالی سنتی یک مزیت محسوب می شود.
• پذیرش گسترده تر و انطباق با مقررات: ماهیت متمرکز این دارایی ها، آن ها را برای نهادهای مالی سنتی و دولت ها قابل قبول تر می سازد، چرا که امکان نظارت، تنظیم گری و اجرای قوانین ضد پولشویی (AML) و شناخت مشتری (KYC) را فراهم می کند.

معایب

• نیاز به اعتماد به نهاد مرکزی: اصلی ترین عیب ارزهای دیجیتال متمرکز، وابستگی آن ها به یک نهاد واحد است. این امر مفهوم اصلی تمرکززدایی در بلاکچین (اعتماد نداشتن به واسطه ها) را نقض می کند و کاربران باید به صداقت، توانایی و امنیت نهاد مرکزی اعتماد کنند.
• ریسک سانسور و توقف: نهاد مرکزی می تواند به طور یک جانبه حساب ها را مسدود کند، تراکنش ها را متوقف سازد یا دارایی ها را ضبط کند. این امر به ویژه در صورت تحریم های دولتی یا اختلافات قانونی، می تواند حریم خصوصی و آزادی مالی کاربران را به خطر اندازد.
• ریسک شکست نهاد مرکزی: ورشکستگی، سوءمدیریت، هک شدن، یا سایر مشکلات عملیاتی در نهاد مرکزی می تواند منجر به از دست رفتن دارایی های کاربران شود. نمونه هایی از این دست در تاریخ بازار رمزارزها (مانند سقوط صرافی هایی با ذخایر متمرکز) مشاهده شده است.
• حفظ حریم خصوصی کمتر: تراکنش ها و اطلاعات کاربران در سیستم های متمرکز معمولاً برای نهاد مرکزی و در صورت لزوم، برای نهادهای نظارتی قابل ردیابی هستند. این امر برای کاربرانی که به حریم خصوصی اهمیت می دهند، یک نگرانی بزرگ محسوب می شود.
• تمرکز قدرت: تصمیم گیری ها و کنترل بر شبکه در دست یک نهاد محدود یا گروه کوچکی از افراد متمرکز است. این می تواند منجر به سوءاستفاده از قدرت یا تصمیماتی شود که به نفع همه کاربران نباشد.

در نهایت، انتخاب میان ارزهای دیجیتال متمرکز و غیرمتمرکز به نیازها، اولویت ها و میزان تحمل ریسک هر فرد یا سازمان بستگی دارد. هر دو نوع دارایی نقش مهمی در اکوسیستم مالی دیجیتال ایفا می کنند.

نتیجه گیری: انتخاب آگاهانه در دنیای کریپتو

دنیای ارزهای دیجیتال، اکوسیستمی پویا و پیچیده است که تنها شامل بیت کوین و سایر رمزارزهای غیرمتمرکز نمی شود. لیست ارزهای دیجیتال متمرکز که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفتند، بخش مهمی از این بازار را تشکیل می دهند و ویژگی های منحصر به فردی از جمله ثبات قیمتی، سرعت بالا و انطباق پذیری با مقررات را ارائه می کنند. از استیبل کوین های پرکاربرد مانند تتر و USDC که برای حفظ ارزش و تسهیل تراکنش ها استفاده می شوند، تا ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDCs) که نمایانگر آینده پول ملی هستند و توکن های صرافی که به کاربران مزایای خاصی در پلتفرم های معاملاتی می دهند، همگی نمونه هایی بارز از دارایی های دیجیتال متمرکز محسوب می شوند.

با این حال، ماهیت متمرکز این دارایی ها، با خود ریسک هایی نظیر نیاز به اعتماد به نهاد واسطه، پتانسیل سانسور و نگرانی های حریم خصوصی را به همراه دارد. در مقابل، ارزهای غیرمتمرکز بر مقاومت در برابر سانسور، شفافیت کامل و عدم نیاز به واسطه تأکید دارند. انتخاب میان این دو دسته، به اهداف، استراتژی ها و میزان تحمل ریسک هر فرد بستگی دارد. برای هر فعال در حوزه رمزارزها، ضروری است که با مطالعه و تحقیق مستمر، آگاهی خود را نسبت به ابعاد مختلف بازار افزایش دهد و تصمیمات مالی خود را بر پایه دانش و تحلیل دقیق اتخاذ کند. در نهایت، درک تفاوت ها و کاربردهای متنوع ارزهای دیجیتال متمرکز می تواند گامی اساسی در مسیری آگاهانه و موفقیت آمیز در این عرصه باشد.