2 شخصیتی که حتی مرگشان شبیه هم بود!
غلامحسین یوسفی شبیه ترین شخصت علمی روزگار ما به دکتر محمد معین است؛ یوسفی هم دقیقا بر چهار زبان تسلط می یابد و راهی را می رود که معین رفته بود. نظم حیرت انگیز دکتر معین را به عینه می توان در زندگی و کار دکتر یوسفی نیز سراغ گرفت و حتی مرگشان نقطه مشترک دیگری است.
به گزارش نادیاتور، محمد حسینی باغسنگانی درباره غلامحسین یوسفی در فصل «ساعت های کوک شده» ص 300- 302 از مجموعه کتاب های پژوهشی «چراغداران فکر و فرهنگ ایران» که هنوز منتشر تشده، نوشته است: «غیر از زبان مادری، چهار زبان زنده و فعال دنیا را حرف می زند. می نویسد و ترجمه می کند. عربی، فرانسه، انگلیسی و آلمانی. «داستان من و شعر نزار قبانی» و «برگزیده ای از اشعار عربی معاصر دکتر مصطفی بدوی»، از عربی، «در مورد سعدی» از هانری ماسه و «اما، من شما را دوست می داشتم»، از ژیلبر سبرون از زبان فرانسه، «شیوه های نقد ادبی» از دیوید دیچز و «ادبیات و هنر» از ره ولک و دیگران از زبان انگلیسی، و ترجمه های او از زبان آلمانی و تحقیقات ارزنده اش درباره فرخی سیستانی زبانزد است.
در فصل گذشته [کتاب یادشده] به تفصیل درباره شاگردانه زندگی کردن دکتر یوسفی بحث شد. دانشجویی کوشاست و بهترین ها را برای کسب دانش و معرفت انتخاب می کند. گفته آمد که چه رنجی برد دکتر یوسفی از واقعه مرگ مغزی استادش دکتر محمد معین. دکتر یوسفی بعد از این واقعه اغلب غمگین و افسرده بوده است. در خلوت می گریسته بعد از ملاقاتی با دکتر معین که حالا 17 کیلو وزن دارد و در اتاق سفیدی در بیمارستان فیروزگر تهران به چشم های شاگردش غلامحسین یوسفی خیره شده است و می خواهد با بهترین شاگرش حرف بزند و نمی تواند؛ اما دکتر یوسفی با استاد همیشه حرف می زند. از اوضاع دانشکده و حال و روز لغت نامه می گوید. از مقاله تازه ای که خوانده است و از اینکه مردم درباره او چه فکر می کنند. دکتر معین اما تکه ای پوست و استخوان است. همسر فداکارش مهیندخت امیرجاهد، مثل پروانه دور مرد زندگی اش می گردد و به دکتر یوسفی می گوید: «با این حرف های شما حال دکتر بهتر خواهد شد.» از این مقدمات بدون منظور نیستم. دکتر غلامحسین یوسفی شبیه ترین شخصت علمی روزگار ما به دکتر محمد معین است. یوسفی همچون استادش دقیقا بر این چهار زبان تسلط می یابد و راهی را می رود که معین رفته بود. درباره دکتر معین گفته آمد که شاگردان و خانواده گاه، ساعت هایشان را با عملکرد دکتر محمد معین کوک می کردند. نظم حیرت انگیز دکتر معین را به عینه می توان در زندگی و کار دکتر یوسفی نیز سراغ گرفت. و باری دو روایت:
روایت اول از مهیندخت امیرجاهد، همسر دکتر معین که گفت:
«اتاق کار دکتر، آنچنان دقیق و حساب شده بود و چنان دکتر بر حسب نیازش جا قلمی و ساعت و تلفن و کاغذها و کتاب ها را کنار هم چیده بود که احدی جرات نداشت به این نظم دست بزند. کافی بود کتاب و ورقه ای از جای خودش تکان بخورد. بلافاصه دکتر از اتاقشان صدا می کردند که کی وارد اتاق من شده و وسایل مرا جابه جا کرده؟»
و روایت دوم از سروش یوسفی، دختر گرامی دکتر غلامحسین یوسفی:
«من بعضی وقت ها برای صحبت کردن با تلفن به اتاق پدرم می رفتم. آرامش خاصی داشت. اگر به دلایل دیگری هم که می رفتم به کتابخانه و بعد پدرم از منزل بیرون بودند و برمی گشتند، امکان نداشت که بعد از وارد شدن به کتابخانه متوجه نشوند که من آنجا حضور داشته ام. آنقدر همه چیز سرجای خودش بود که اگر پاک کنی که روی میز بود به اندازه دو سانتیمتر جابه جا می شد، ایشان متوجه می شدند. می گفتند آمدی مثلا این کتاب یا ورقه را جابه جا کردی .»
در تمام این 20 سال دیدار و گفت وگو با راویان زندگی و آثار چراغداران فکر و فرهنگ ایران، تنها می توانم مابین زندگی همین دو شخصیت تا این اندازه شباهت برقرار کنم.
نکته ظریف دیگری هم اینجاست که هر دو بزرگوار مصرانه میل دارند شاعر هم باشند. به صداهایی که در جلد کتاب ها جاسازی شده از دکتر محمد معین و دکتر یوسفی گوش کنید. آیا شبیه هم نیستند. لحن و تن صدا، توقف های حکیمانه، نوع سخن گفتن. من همیشه به دوستانم می گویم کافی است عین کلمات و جملاتی را که این دو بزرگوار بر زبان آورده اند، بر کاغذ بنویسید. متنی خواهد بود آماده انتشار. با همین توقف ها و کند و تند کردن کلام، جای ویرگول ها و نقطه ها هم معین شده است.
نکته جالب دیگری در این دو زندگی وجود دارد. دکتر معین از نسل اول پذیرفته شدگان دوره دکترای دانشکده ادبیات دانشگاه تهران است و دکتر یوسفی به نسل دوم تعلق دارد. در این بین بدیع الزمان فروزانفر بر هر دو این بزرگواران حق استادی داشته. با این تفاوت که ابراهیم پورداوود استاد راهنمای دکتر معین است و استاد راهنمای رساله دکترای دکتر یوسفی، بدیع الزمان فروزانفر.
به هر حال این نقاط مشترک، شاید چندان کاربرد پژوهشی نداشته باشند اما باعث خواهند شد این دو مرد بزرگ را بهتر به نسل امروز معرفی کنیم.
تواضع عظیم این دو و صد البته مرگ عظیمشان، نقطه مشترک دیگری است. به جریان بیماری و مرگ این دو بزرگوار دقت کنید. چه کسی باور می کند که استاد چهل و هشت ساله دانشکده ادبیات، بعد از دو هفته کار سخت و بی خوابی، ناگهان در محل کارش بر زمین افتد و هرگز بلند نشود و پنج سال بدون کپسول تنفس و دستگاه های بیمارستان فیروزگر نتواند زنده بماند؟ باز باورش دشوار است که انسان سلیم النفسی چون دکتر یوسفی که در عمرش نه سیگاری کشیده و نه مشروبی خورده و اساسا مسلمان معتقدی است، به ناگهان سرطان ریه بگیرد و تا دم آخر بدون کپسول و تجهیزات پزشکی نتواند تنفس کند.
در ادامه مستند چراغداران، زندگی و آثار دکتر غلامحسین یوسفی را با گویندگی بهروز رضوی می شنوید:
پایان خبر نادیاتور
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "2 شخصیتی که حتی مرگشان شبیه هم بود!" هستید؟ با کلیک بر روی فرهنگ و هنر، آیا به دنبال موضوعات مشابهی هستید؟ برای کشف محتواهای بیشتر، از منوی جستجو استفاده کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "2 شخصیتی که حتی مرگشان شبیه هم بود!"، کلیک کنید.